Mình nghĩ, mình đang cố sống cố chết để bảo vệ cái gì? Mong muốn của mình là gì? Những cái mâu thuẫn nội tâm này mình sẽ xử lý nó như thế nào đây? Nhìn vào bên trong nó không dễ như nhìn một vật thể bên ngoài. Mình cảm giác nó như những vùng đất tối tăm mà nhìn vô chẳng thấy gì cả ngoài thấy rối rắm. Nhưng, thế giới ấy thuộc về mình, nó là của mình, có ai làm hộ mình được đâu. Mình cứ mỗi ngày chịu khó một chút thì ở một vài chỗ mình thấy nó cũng sáng dần, đối tượng dần hiện ra mỗi lúc một rõ hơn. Nói chịu khó vì thực ra mình cảm thấy mình đang làm một cái việc mình không quen, đã vậy còn tối thui tối mù nên cảm giác khó chịu lắm. Nhưng mình tin lời GV nói, đi riết thì sẽ thành đường, rồi sẽ dễ đi thôi mà. Cứ đứng đó thấy rối hoài rồi không đi thì đến đời nào mới thấy đây?
Trước giờ mình không biết, không phân biệt được công cụ này công cụ kia nên cứ xài loạn xạ, kết luận loạn xạ. Rồi cuộc sống của mình cũng trở nên loạn xạ. Giờ mình học khoá học chứng kiến này, mình được giúp định hình lại, phân loại và làm rõ các công cụ để sử dụng cho những mục đích phù hợp, không bị sai dẫn đến kết luận sai. Mà nói thật là ngay từ đầu khi GV nói về các công cụ này, dùng từ công cụ hẳn hoi, thế nhưng công cụ bên ngoài thì nó quá dễ để hình dung, như con dao Thái là công cụ để gọt trái cây, dao lam là công cụ để cạo râu, dao rựa là công cụ để chặt cây…mọi thứ nó rất rõ ràng. Muốn nhầm cũng chả nhầm được. Còn khi nói về cái gọi là công cụ bên trong, nghe thì có vẻ như hiểu đấy nhưng đến khi bảo xài là mình chới với liền. Dùng công cụ chứng kiến để khám phá mình đi, để tận hưởng đi… Nó không có rõ ràng và dễ nắm bắt như các loại dao kia. Suốt những ngày vừa qua mình lại phải tìm cách để hiểu nó, để nắm bắt được nó và xài nó theo ý muốn của mình. Chứ như dao lam thì sao đem đi chặt cây được phải không? mình phải làm chủ được nó!
Mình đang làm theo kiểu biết được đến đâu thì xài đến đó, trong khi xài mình lại khám phá thêm các đặc điểm của nó. Cũng vì cái sự lộn xộn này mà cuộc đời mình gặp biết bao trắc trở và khốn cùng. Nhất là cái công cụ mang tên chứng kiến này lại càng phải thật rõ ràng, phải sử dụng thuần thục trong việc nhìn lại các vấn đề của bản thân. Cứ phải nắm được nó trong tay đã chứ không là cứ mơ mơ hồ hồ khó chịu lắm. Đúng là không mở thì không thấy, mở ra đến đâu là sai lầm nó lòi ra đến đó. Đơn cử như khoá học này, mình đã sai ngay từ cái thái độ học. Mình đi đánh giá GV, đánh giá chương trình, đánh giá bạn cùng học… Trong suốt quá trình, mình chỉ giữ mình trong cái chỗ ứng xử sao cho đừng để xảy ra lỗi khinh suất chứ còn trong lòng mình thì… nhìn kết quả học tập cũng đoán ra ngay. Nên gần như mình chả học được gì ở khoá học đó cả. Mình lại cứ mong GV sẽ đem đến cái gì đó hay hay, mới mới cho mình lụm mót rồi xài được gì xài. Ai ngờ là GV không có nói đùa, mình được học cái style gần y chang như mấy bé HTT thật. Tưởng GV đùa không à trời, trong bụng không có tin, đánh chết cũng không tin đâu.
Cũng may là mình có được cuộc nói chuyện riêng với GV sau cái hôm lớp chia sẻ mà mình bận không đi được và thêm mấy buổi bổ túc chứ nếu không là mình vẫn thấy mình đúng đó. Cũng từ cái chỗ đó nên mình có cơ hội suy tư về chữ học, học thật sự là gì? Sao mình đi học mà không có nhận ra hay thay đổi gì hết vậy? Học mà vác cái tôi to đùng vào sao mà học được? Thế nhưng khi mình quyết định đăng ký là mình vẫn nghĩ mình đi học hẳn hoi đấy, cảm giác rất là thật lòng nha, trước đó đã làm việc với bản thân nghiêm túc lắm mà! Sau khi được rọi cho thấy cái sai lầm thì cũng biết là mình lừa dối bản thân mình rồi. Quan trọng là sự lừa dối nó cũng tạo cho mình cái cảm giác y như thật, cảm giác mình đang học rõ ràng nhưng mà trời ơi, mình không có học một miếng nào đâu. Dưới sự chỉ đạo của cái tôi, mình hay lướt qua những tiếng nói khe khẽ bên trong mình. Đại loại là nó như một cái còi báo động. Có cái gì đó không ổn ở đây? Nhưng mình đã đè bẹp nó, tiếng nói nhỏ nhoi đó. Thật là nhiêu khê quá đi! Với cách ứng xử bịt miệng cái còi đó, mình đã bỏ qua cơ hội nhìn thấy sự thật bên trong mình. Lại nói về chữ học, rõ ràng chỉ có hình thức học mà thôi, là cũng ngồi trong lớp, cũng thảo luận này kia. Giờ mình nhìn lại cả cái quá trình ấy mình mới thấy rõ ràng là làm như nghiêm túc lắm, mình bịt miệng cái còi báo động kia rồi, hèn gì mình thấy mình cũng sôi nổi lắm mà sao sau khóa học nó chẳng đọng lại trong mình cái gì cả. Không có một sự đổi thay nào đáng kể cả. Thế là mình lại quay ngược lại đánh giá chương trình, sao mà tự nhiên đăng ký vô cái lớp level thấp quá vầy nè? Cả một bầu trời chống đối rõ ràng thế kia mà!
Rồi khi được bổ túc, mình lại cảm thấy mình hiểu ghê lắm, toàn là những cục sai lầm to đùng không thôi. Mình lại quyết tâm làm lại, mình phải từ bỏ nó để học tốt hơn. Nói thì dễ vậy chứ nhào đầu vô xử lý nó cũng khó trăm bề. Cái hệ thống phòng thủ lúc nào cũng lăm le dựng đứng dậy. Nói chung mình vừa nhìn vừa kể lại mà cảm giác như đang tái hiện lại cả bộ phim vậy đó. Đạo diễn, diễn viên, người viết kịch bản không ai khác ngoài mình. Và rồi lại thấy mình xử lý được rồi, nhưng thật ra gọi là dùng công cụ chứng kiến để chiếu soi nó hãy còn lọng cọng lắm, đôi khi cứ đực mặt ra vì mọi thứ cứ bị loạn xạ hết cả lên. Có một cái hay nữa là mình nhìn ra được cái chỗ cứ hễ có ý nhìn vào để giải quyết là tự động nó rối tinh rối mù, mình đang nghi ngờ lại là một vai diễn khác nữa đây, lại biến hình tinh vi rồi đây. Cái hiện tượng rối này thực chất nó là biến hình của cái hàng rào bảo vệ kia thôi. Nghe qua thì có vẻ như rối là do chưa quen, chưa đủ năng lực nhưng sao giờ mình lại thấy nó là một thứ ngụy biện thế nhỉ? Rối để hoãn binh, để không phải nhìn vào vấn đề. Lại là một sự né tránh tinh vi. Có những chuyện thì mình cảm giác mình rối thật, nhưng có những chuyện mình thấy rõ mình không muốn nhìn vào nhưng mình đâu có dại gì khai là mình không muốn nhìn đâu. Cái không thật lòng này tưởng khôn mà lại hóa ngu, người hỏi mình họ có thiệt hại gì đâu, mình lừa dối mình thì họ chẳng thiệt hại gì. Vậy mà lúc đó mình thấy mình khôn lắm cơ. Mình thoát được một ải khó. Giờ ngồi nghĩ lại cả cái quá trình đó, ủa rồi làm vậy chi vậy trời? Mình đâu có thích chơi với một kẻ lừa dối, người khác cũng vậy thôi. Rõ ràng là một sự xúc phạm, một sự không coi trọng người đang tương tác với mình. Mình tự hứa với với lòng, cái gì mà mình biết thì mình sẽ kiên quyết bỏ, còn không biết thì mình đành chịu. Mình tin rằng sẽ có lúc nó được lôi ra ánh sáng thôi.
Lại tiếp tục quay về cái chữ học, hay nói đúng hơn là thực học, mình thấy một cách rõ ràng cái khái niệm này bên trong mình, khái niệm học không có bóng dáng của cái tôi, đặc điểm của thực học là một sự mở lòng, một sự khát khao mong muốn đến chỗ sống/nhận thức đúng đắn. Học thật sự là chứng kiến, là thật lòng, là chấp nhận thực tế của mình, không phán xét, đánh giá tốt xấu, đúng sai. Thực sự học thì chắc chắn sẽ có sự chuyển hóa.
Một người với cái tâm thực học thì ở đâu cũng là học, không có phân biệt trong lớp hay ngoài lớp, thật ra nhờ câu chuyện bạn kể mình, mình mới nhìn rõ hơn được cái chỗ này, khi nghe bạn nói, mình nổi lên cái thắc mắc là vì sao khi qua khu vực hành động khác (làm việc) thì bạn lại quên luôn là bạn vẫn đang học? chỉ là đổi hành động thôi mà? Lúc mình nghe bạn kể thì mình dùng từ đi làm với bạn bạn còn giãy đành đạch và luôn đính chính lại với mình là bạn không đi làm, bạn đi học, làm gì cũng là học. Thực học là không phân biệt GV hay là bạn, không phân biệt bạn này nhận sâu, bạn kia nhận không sâu… Tóm lại là học trong mọi hoàn cảnh đó.
Nhận thức của mình về thực học là như vậy. Mình thấy thật rõ ràng và sáng tỏ, nhưng đời không như là mơ. Mình đã từng nghe câu nôm na là: nhận ra là một chuyện, sống được với điều mình nhận ra là chuyện khác. Có khi khoảng cách của nó rất gần nhưng cũng có khi nó thật là xa. Điều này nó linh ứng ngay với mình luôn. Mình lại được tham gia lớp bổ túc và nghĩ rằng mình đã sẵn sàng cho một tinh thần mới. Nhưng một lần nữa mình lại tự tát vào mặt mình khi từ đầu đến cuối buổi mình bị đụng với một bạn. Cơ bản là cái sức chi phối mạnh mẽ đến từ cái mặc định của mình về bạn nó không được tốt cho lắm, rằng bạn ngáo ngơ, bạn luôn suy diễn, bạn tự chứng, bạn khoái làm thầy mình…. Lúc cả lớp thì coi như mình còn giữ hình ảnh, mình vẫn giữ hình thức trao đổi làm rõ vấn đề, còn khi còn mình với bạn thì bắt đầu cái sự chống đối nó mới lên dữ dội, đến khi bạn hỏi mình câu hỏi “cốt tử” đó là mình gần như đóng hẳn. Giờ lại ngồi lôi nó ra mà xem xét. Vì mình không muốn mình bị như vậy ở khoá tiếp theo đâu. Ờ là mình thấy bạn có dấu hiệu muốn làm thầy mình đó, mình không cho phép. Ôi lại hợp lý quá để mình phản ứng lại với bạn như thế chứ. Cái lý là mình không cho và bạn cũng chẳng phải vai trò thầy ở đây. Nhưng rồi chung quy lại mình thấy cái sự không thật sự muốn học của mình ở đây. Lại là một cái cớ để mình bao biện mà thôi. Vì sao mình chưa muốn giải quyết vấn đề thì đó là một câu chuyện khác, một vấn đề cần giải quyết nữa. Còn giờ nhìn lại cái chuỗi sự kiện đó, lại đeo mặt nạ, lại tinh vi. Che cái gì mà che ghê thế không biết? Lại xin phép bản thân cho mình cám cảnh chút chứ thấy sao mà cái vô thức nó hoạt động tinh vi quái đản quá. Chính mình lúc đầu mình còn bị bất ngờ khi bị chỉ ra chỗ sai. Mình cảm thấy bị mất mặt nhưng vẫn giữ được phong thái bình tĩnh. Ôi thế là sai thật chứ không phải đùa đâu. Mà lúc đó nói thật lòng là không có cái gì lọt được vào tâm can mình nữa. Nghĩ chứ sáng giờ đang ngon lành mà đến cuối buổi chuẩn bị về thì bị chỉ lỗi vầy nè. Mình biết, cái tôi lên rồi. Quê rồi. Đóng rồi, mình chui vô lại cái lồng chuột đó rồi. Thôi xong chứ mở lòng rồi học hành gì tầm này được nữa. Mình biết vậy mà cũng kinh nghiệm nhiều lần rồi nên mình chỉ ghi nhận lại thông tin và để về nhà mình tỉnh táo lại, để cho cái tâm nó có cơ hội trở lại cái chỗ sáng rồi xem xét sau. Đi học là phải làm cho mình trống rỗng. Mình thấy rõ ràng hơn chỗ này. Những cái nào mình thấy ra được thì mình bỏ, còn cái trong vùng tối thì có cơ hội nó cũng lòi ra thôi. Lòi ra thì mình lại dùng công cụ chứng kiến để xem.
Mình lại xem lại cái thắc mắc hôm trước của mình là vì sao chỗ đó GV thấy mà mình không thấy? bạn khác thấy mà mình không thấy? thậm chí là tại sao Đức Phật thấy mà mình không thấy? Lúc trước, khi mình được hỏi về vấn đề này, ngay lập tức mình chối đây đẩy, ủa? ơ hay, sao lại đặt câu hỏi này cho mình? lại muốn gài mình cái gì đây? nói mình mạnh để dễ bề ăn hiếp mình hả?.. rồi giờ mình nhìn lại, thắc mắc như vậy có gì sai? và nó cũng không giống như cái mặc định của mình là đương nhiên họ giỏi hơn mình, họ học trước mình mà, họ có căn tu đó, họ đã tu sẵn từ bao đời bao kiếp rồi, giờ họ đi tiếp cái mốc của họ thôi. Mình đưa ra lý do như thể nó đúng rồi, mình không hề chứng kiến như thế. Ai chê mình dở thì mình tin mà sao ai nói mình giỏi là mình chối đây đẩy, mình thấy họ lừa mình. Họ có ý đồ khi đánh giá cao mình. Rồi sao dám so mình với GV, rồi còn cả so với Phật nữa. Mình đã đánh giá sự so sánh này là một thái độ ngông cuồng ngạo mạn. Giờ thì mình thật sự đặt câu hỏi ấy ra cho chính mình, mình không thấy ngạo mạn. Mình muốn biết tại sao lại như thế thật. Mình thấy mình bất kính với bề trên thì cũng là một hình thái khác của cái tôi mà thôi. Hình ảnh của một người khiêm nhường, biết trên biết dưới. Hình ảnh càng đẹp thì càng dễ lừa mình. Lúc trước mỗi lần nghe ai nói mình không thật sự muốn học, mình không có tâm cầu học mình tức muốn ói máu, mình thấy oan dễ sợ mà không biết làm sao được. Mình đổ cho họ không muốn giúp mình nên gây khó dễ cho mình, nhưng giờ nhìn lại thấy không phải. Những màn diễn siêu kinh điển, những chiếc mặt nạ siêu tinh vi.
Nhiều lúc mình nghĩ mình đang đối phó với người khác, mình lừa họ mà họ không bắt thóp được mình là mình thắng rồi, mình không hề ý thức được rằng mình đang trong cái tâm tranh đấu với họ. Đằng sau cái lừa người khác là lừa chính mình đấy thôi. Lại hả hê, lại nghĩ mình giỏi khi lừa được người giỏi hơn mình. Dùng chứng kiến để xem lại, giống như một cuộc đại hội bóc mẽ bản thân vậy. Tất cả những ứng xử của mình trước giờ, đằng sau những lý do hợp lý đó là gì? choáng ngợp thực sự. Cái gì hợp lý và hợp ý mình thì mình chịu, còn cái gì dù hợp lý nhưng không hợp ý là mình chống đối tới cùng. Thà chết chứ nhất quyết không chịu mình sai. Rồi giờ mình phải làm sao để nghe đến đâu thì thông đến đó? Mình cũng từng thắc mắc với trường hợp của anh Trung bộ đội, mình cũng nghe đi nghe lại cái clip đó, anh thì phi thẳng lên Niết Bàn còn mình thì ngồi đực mặt ra. Thắc mắc nhưng thực sự cũng bế tắc, nghĩ chắc ảnh là trường hợp vô cùng đặc biệt nên mới nhanh như thế. Nhưng rõ ràng là mình cũng cần có một cái tâm chân thật và sẵn sàng như ảnh.